กัญชาสายพันธุ์ใหม่เกิดขึ้นได้อย่างไร?

ทุกๆปี จะมี “การสร้างสายพันธุ์กัญชา” ใหม่ๆ เกิดขึ้นอยู่ตลอดหลายสิบสายพันธุ์ หรืออาจจะมากกว่านั้น โดยแต่ละสายพันธุ์จะผสมผสานรสชาติ กลิ่น และสรรพคุณในการออกฤทธิ์ของสองสายพันธุ์ขึ้นไปเกิดเป็นสายพันธุ์ใหม่ รสชาติและความฮิตของแต่ละสายพันธ์ุเปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา และผู้เพาะพันธุ์กัญชา นักปลูก หรือที่มักเรียกว่า บีทเดอร์ (breeder) สร้างสายพันธุ์ใหม่ อย่างต่อเนื่องเพื่อพัฒนา อนุรักษ์ หรือปรับปรุงสายพันธ์ุกัญชาตามที่ต้องการ

กัญชาเป็นหนึ่งในพืชที่มีการเพาะปลูกมากที่สุด (มนุษย์เราปลูกกัญชามาอย่างน้อย 5,000 ปีแล้ว) และผู้ปลูกสามารถควบคุมกระบวนการเพาะพันธุ์และการเจริญเติบโต เพื่อเลือกและปรับแต่งพืชให้เหมาะกับความต้องการและความจำเป็นต่างๆ เช่นบางสายพันธ์ุเจริญเติบโตดีในอุณหภูมิที่ร้อน หรือ ชื้น รวมถึงแสงแดดของแต่ละโซนในโลกย่อมต่างกัน จึงต้องมีการปรับสายพันธุ์ให้เข้ากับสภาพแวดล้อมด้วย

เพื่ออธิบาย “วิธีการสร้างกัญชาสายพันธุ์ใหม่” เราต้องเริ่มที่เพศของพืช

การขยายพันธุ์กัญชา 101

ต้นกัญชาสามารถเป็นได้ทั้งต้นตัวเมียและต้นตัวผู้ ลักษณะนี้เรียกว่า dioecious มีเพศเดี่ยว (ในต้นเดียวกันหรือในตัวเดียวกัน) แยกเพศ และหาได้ยากในโลกของพืช แต่มีเพียงต้นกัญชาตัวเมียเท่านั้นที่จะสร้างดอกไม้หอมตูมที่เราทุกคนรู้จักและชื่นชอบ เมื่อใดก็ตามที่สหายเห็นทุ่งกัญชาปกคลุมด้วยดอกตูมๆ ในช่วงการทำดอก พวกมันคือต้นตัวเมียทั้งหมด

ต้นกัญชาตัวเมียจะเพาะเมล็ดในขณะที่ต้นตัวผู้จะปลูกถุงละอองเรณู เมื่อตัวผู้เติบโตเต็มวัย ถุงละอองเรณูของพวกมันจะเปิดขึ้นและปล่อยละอองเรณูไปในอากาศ ซึ่งจะตกลงไปยังต้นตัวเมียที่อยู่ใกล้เคียงและผสมเกสรนั่นเอง เหมือนกับวิชาวิทยศาสตร์ในวัยเด็ก การผสมเกสร

เมื่อต้นกัญชาตัวเมียผสมเกสรเติบโตเต็มที่ มันจะเพาะดอก ซึ่งถ่ายทอดพันธุกรรมของทั้งตัวเมียและตัวผู้ที่ผสมเกสร เมื่อเมล็ดเหล่านั้นเติบโตขึ้น พวกมันจะเป็นสายพันธุ์ใหม่ โดยผสมผสานลักษณะ คุณสมบัติของทั้งตัวผู้และตัวเมียเข้าด้วยกัน ในป่าพืชกัญชาขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ

ต้นกัญชาตัวผู้อาจเติบโตใกล้กับต้นตัวเมีย และเมื่อมันปล่อยละอองเรณู ลมจะพัดพาละอองเรณูไปยังตัวเมีย เมื่อต้นตัวเมียโตเต็มที่แล้วตาย เมล็ดของมันจะร่วงหล่นลงดินและเติบโตเป็นพืชสายพันธุ์ใหม่ในรอบถัดไป

วิธีสร้างสายพันธุ์วัชพืชลูกผสม

การเพาะพันธุ์กัญชาสามารถทำได้ทั้งในเชิงพาณิชย์หรือการปลูกที่บ้าน ในการเริ่มต้น ผู้เพาะพันธุ์กัญชาจะเลือกสายพันธุ์สองสายพันธุ์ที่ต้องการ เพื่อนำมารวมกัน โดยพิจารณาจากลักษณะต่างๆ เช่น รสชาติ กลิ่น สรรพคุณ ผลผลิต ความสะดวกในการปลูก สภาพแวดล้อมที่กัญชาสายพันธุ์นั้นๆ ต้องการรวมถึงปัจจัยอื่นๆ นักปลูกจะเลือกต้นตัวเมียสายพันธุ์หนึ่งและต้นตัวผู้อีกสายพันธุ์หนึ่งมารวมกัน

นักปลูกมักจะนำต้นตัวผู้และต้นตัวเมียหลายต้นมารวมกันในห้องปิดที่เรียกว่าห้องเพาะพันธุ์ เพื่อบรรจุละอองเรณูและให้แน่ใจว่าการผสมเกสรประสบความสำเร็จ การผสมเกสรสามารถเกิดขึ้นได้กลางแจ้งโดยการทำให้พืชอยู่ใกล้กัน ตราบใดที่ไม่มีละอองเรณูหลายสายพันธุ์ออกมา

เมื่อพืชตัวเมียได้รับการผสมเกสรและเติบโตจนโตเต็มที่ เมล็ดของมันจะถูกเก็บและจากนั้นเมล็ดเหล่านั้นจะเติบโตเป็นพืชพันธุ์ใหม่ พืชเหล่านี้จะมียีนของทั้งต้นตัวเมียและต้นตัวผู้ และเรียกว่าลูกผสม (จากการผสมข้ามพันธุ์) หรือลูกผสมของต้นแม่ที่เรียกว่า กัญชาไฮบริด (hybrid)

ฟีโนไทป์ (Phenotype) คืออะไร?

พูดง่ายๆ ก็คือ ลักษณะที่ปรากฎออกมา เมล็ดใหม่บนต้นตัวเมียเรียกว่าฟีโนไทป์ เหมือนลูกของต้นแม่สองต้น และเป็นเหมือนพี่น้องกัน ต้นตัวเมียหนึ่งต้นสามารถผลิตเมล็ดหรือฟีโนไทป์ได้หลายสิบเมล็ด

สองสิ่งที่มีอิทธิพลต่อการสร้างโครงสร้างของพืชกัญชา: พันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม การสร้างพันธุกรรมของกัญชาเรียกอีกอย่างว่าจีโนไทป์ (genotype) คือ ยีนที่ควบคุมลักษณะของสิ่งมีชีวิต ทำหน้าที่เป็นพิมพ์เขียวสำหรับการเจริญเติบโต ช่วยให้มีความเป็นไปได้ทางกายภาพที่หลากหลาย แต่ยีนสามารถเปิดและปิดการแสดงออก เพื่อตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนไปหรือแตกต่างกัน

การทำงานร่วมกันระหว่างจีโนไทป์หรือพิมพ์เขียวของพืชกัญชาและสภาพแวดล้อมส่งผลต่อฟีโนไทป์ของมัน ซึ่งเป็นการแสดงออกทางกายภาพรูปลักษณ์ของรหัสพันธุกรรม ลักษณะที่สังเกตได้ในต้นกัญชา เช่น สี รูปร่าง กลิ่น รวมถึงการผลิตเรซิน สารต่างๆ ความเข้มข้นของสารที่ต่างกันในกัญชาแต่ละสายพันธ์ุ

งานของสายเพาะพันธุ์กัญชา และ กัญชาสายพันธุ์ใหม่ ในขณะนี้คือการปลูกเมล็ดพันธุ์สายพันธุ์ใหม่ให้เป็นพืชสายพันธุ์ที่ดีที่สุด เพื่อนำออกสู่ตลาดกัญชา ซึ่งเรียกว่าการล่าฟีโน ผู้เพาะพันธุ์จะมองหาสายพันธุ์ใหม่ที่ดีที่สุด ซึ่งเอาเข้าจริงแล้วดีของคนหนึ่งอาจจะไม่ดีสำหรับอีกคนก็ได้ ไม่มีแบบแผนที่ตายตัว

ยกตัวอย่างนะ ฟีโนไทป์บางอย่างอาจมีกลิ่นหอมแต่ดูไม่ค่อยดี บางสายพันธ์ุอาจมีรสชาติและดูดีดอกสวย แต่ไม่แรงคือสารในกัญชาไม่เข้มข้นหรือเปอร์เซนต์ THC ไม่สูงอย่างที่ต้องการ การล่าฟีโนมักใช้เวลานานในการคัดเลือดเมล็ดอาจใช้เวลาหลายเดือนหรือเหยียบปี

เมื่อผู้เพาะพันธุ์ได้เลือกฟีโนไทป์ที่มีลักษณะที่ดีที่สุดแล้ว นักเพาะพันธ์ุก็จะผลิตเมล็ดกัญชาสายพันธ์ุนั้นๆ เป็นจำนวนมาก และสายพันธุ์ใหม่นั้นจะออกสู่ตลาดและมาเสริฟที่ร้านขายกัญชา วิธีเลือกซื้อดอกกัญชา หากสหายสงสัยว่าทำไมกัญชาบางสายพันธ์ุถึงได้ชื่อคล้ายๆกัน ก็ตีความได้เลยว่ามันอาจจะมาจากต้นแม่สายเดียวกัน เช่น  Lemon Skunk ผสมกับ Super Sliver Haze กลายเป็น Super Lemon Haze  หรือ Gelato Cake, Bacio Gelato, Lemon Cherry Gelato เห็นไหมว่าชื่อสายพันธุ์มีความคล้ายคลึงกัญเกิดจากต้นแม่สายเดียวกันนั่นเอง